WAKE UP

Título: Wake up
Compañía: Nut Teatro
Data da estrea: 06/06/2009
Duración: 100 min
Público: Adulto
Autor: Nut Teatro
Dirección: Carlos Neira
Axudante de dirección: Iria Sobrado
Son: Alain Bauman [Kònic Thtr.] e Rosa Sánchez
Iluminación: Octavio Mas
Vestiario: ?
Elenco artístico: Nerea Barros, Xiana Carracelas,
Carlos Neira, Iria Sobrado, Arantza Villar
Produción executiva: César Abella
Coprodución: Centro Dramático Galego
Asistentes dramatúrxicos: Guillermo Heras

Este espectáculo, que está divido claramente en tres partes, comeza cun texto lido por unha actriz enriba do escenario, detrás do que parece ser unha mesa de controis de son. Para despois comezar cunha proxección nun panel vertical que ocupa todo o fondo do escenario, formando así un esquema dunha fachada. As dúas personaxes en escena comezan a recortar no panel do fondo os ocos das luces como se fosen ventás, mostrándosenos anacos das mulleres que se moven no seu interior, e que se van espindo pouco a pouco.

Chegado un momento, o panel érguese quedando á vista unha estrutura de ferro de onde quitan unha cama cara ao centro do escenario, e na cal as catro actrices se deitarán xuntas e por separado nun xogo visual que se ve ampliado pola gravación cenital que se proxecta no fondo do escenario.
Segundo o dossier do espectáculo, este xogo viría a amosar a idea das “camas quentes”, “expresión que se refire ao leito subarrendado a homes e mulleres que carentes de recursos económicos apenas poden pagar o alugueiro dun catre multiusos por un período determinado”.
Isto, segundo o mesmo dossier, proponnos pensar sobre o que pasa coa intimidade cando se rompen as estruturas convencionais de relacións, sobre o momento en que o espazo de intimidade propio é compartido por varias persoas entre outras cousas.
Aínda así, temos que dicir que este xogo na cama non nos leva a pensar inmediatamente nestas “camas quentes” e nin sequera o fai nunha segunda instancia, pois tamén nos leva a pensar nas “camas redondas” na súa vertente sexual entre outras cousas.

Por isto é, nesta vertente teatral, na que se obvia en certo sentido o significado (por estética) é tan absurdo que despois se recorra ao programa ou dossier (igual que no caso de Eco), para encher de significado a obra (por ética) e claramente defensora de valores, converténdoas, como neste caso, en obras case programáticas (algo parecido á música do romanticismo), a cal non se entendería (ou ao menos como quería o autor) no seu significado pleno.
No conxunto da obra úsanse as novas tecnoloxías como as cámaras de vídeo, as proxeccións, os sensores luminosos como parte evidente da obra de xeito actualizador.
Na terceira parte da obra, constrúese enriba dese colchón móbil unha gaiola cunha estrutura metálica onde quedan pechadas as catro actrices, xogando outra vez cos límites como os da fachada, como construtores da identidade privada e pública, para rematar cun xogo de luces e sombras saíndo e entrando desta gaiola, e o uso de fotosensores que interaccionan coa luz en escena.

TESTOSTERONA

Título: Testosterona
Compañía: Chévere
Data da estrea: Venres 13 febreiro 2009
Duración: 100 min
Público: Adulto
Autor: Chévere
Dirección: Xron
Escenografía: Carlos Alonso
Son: Xurxo Pinheiro
Iluminación: Fidel Vázquez
Vestiario: Carlos Alonso
Elenco artístico / formación: Patricia de Lorenzo, Natalia Outeiro "Pajarito"


Dous actores (aparentemente homes) como se mostra na fotografía do lado comezan a obra coa presentación da maqueta do seu grupo “Os dildos”. Con batería e guitarra eléctrica tocados en directo, tocan varios temas con claro sentido machista e misóxino, chegando a afirmar que os homes redúcense ao seu pene, e a metáfora deste é o dildo, de aí o nome do seu grupo.

Ao longo da obra, descubrimos que o que parecían homes non o son realmente, e incluso máis, nin sequera sabemos se son mulleres, pois fáisenos crer que nun dos casos a actriz está tomando testosterona, que adquiriu no mercado negro para buscar “certa” masculinidade, pois non busca sequera converterse en home.
Deste xeito móstrasenos un vídeo de Youtube proxectado, no cal a mesma actriz explica que en sucesivos vídeos irá explicando e mostrando a súa transformación para “que poida servir a outros casos coma o seu”. Resulta interesante falar desta cuestión do uso dos vídeos colgados en portais tan coñecidos coma este (na obra de Cíclido Amarillo tamén se recorre a mostrar vídeos desde a mesma páxina), pois transcéndese o límite da obra en si para ampliarse e reforzarse en si mesma, pois consigue aquilo que busca, o reafirmar a súa realidade, á que tamén poderiamos chamar realismo e mesmo verosimilitude, no mundo da “verdade visual” que nos rodea. Neste caso, pódese chegar mesmo a crer que é verdade (realismo???), pero se imos consultar os vídeos vemos que hai dous iguais, que foron consultados máis de trescentas veces, quizais os espectadores da obra.

A sipnose desta obra dinos que se trata “dunha obra que cuestiona a división normativa da sociedade en dous sexos e propón a posibilidade dun xénero de código aberto, copyleft, modificable e flexible. Ciencia, hormonas, leis, armarios, tecnoloxía, educación, natureza, industria, cultura, capital, rock'n'roll, política..., todo se confabula para artellar esta peculiar ditadura de xénero que nos domina. Testosterona é un exorcismo emancipador e teatral que se sirve tanto da música en directo, a performance, o transformismo, a comedia, o naturalismo, ou o vídeo, como do silencio, a pouca luz ou a simple blasfemia”.
Enriba dos múltiples armarios que fan o fondo do escenario e diante dos que montarán o cuarto da infancia dunha delas como se observa na fotografía, acabarán ao final as dúas actrices cantando a modo de musical absurdo o que lle confire a dúbida buscada entre a realidade e a ficción, e que nos leva a pensar, se é licito ficcionalizar ata o extremo a mesma realidade, o que nos levaría ao punto que moitas veces discutimos, sobre o ético da posmodernidade.Neste caso, a obra ten, desde o meu punto de vista, un claro sentido ético sobre a noción do xénero e das limitacións impostas que isto implica en certo dualismo masculino/feminino imposto pola tradición e máis polas culturas de certos lugares.

CÍCLIDO AMARILLO

Título: Cíclido Amarillo
Compañía: Teatro de los Manantiales
Data da estrea: 03/04/2008 Valencia
Duración: 1 h 15 min
Público: Adulto
Autor: Ximo Flores
Dirección: Ximo Flores
Adaptación: Ximo Flores
Escenografía: Ximo Flores
Son: David Alarcón
Iluminación: Ximo Rojo
Vestiario: Teatro de los Manantiales
Elenco artístico / formación: Ximo Flores Cerdá,

Das obras que compoñen a selección descritiva que ata agora incluín, esta é a única que non pertence a unha compañía galega, pois está producida polo Teatro de los Manantiales de Valencia, dirixido por Ximo Flores Cerdá, quen é o autor e director desta mesma obra e fundado no ano 1995.
Esta obra conta con escaso texto falado e un power point, que se vai reproducindo en determinados momentos do espectáculo con palabras ou frases. Todo isto está escrito en español, o cal sería facilmente traducible, pola escasa cantidade, pero que non foi así feito.
Na sipnose deste espectáculo fálasenos de que o tema é “mirar ao noso redor, para descubrir que non podemos recoñecer nada, porque vivimos nuns momentos de moita confusión”. O que segue cun parágrafo que transcribirei enteiro debido ao seu interese: “A delgada liña que separa o público do privado, a continuada espectacularización da realidade e a acentuada sensación de impotencia fronte aos acontecementos que sacoden ao mundo para facernos mais levadía esta frustración mergúllannos nun universo baseado no hedonismo e a diversión mais patética, propia dos peores pesadelos de Goya ou de Valle Inclán. Planea na montaxe unha idea de violencia froito desa desorientación, a violencia dunha parella convértese no epicentro de todos os desastres bélicos do mundo.”
Cando se abre a sala para que accedan os espectadores que agardan á porta, os dous actores atópanse no escenario repartindo serraduras por enriba do escenario onde estaba xa debuxado un mapa do mundo tamén con serraduras e que acabará cuberto polas outras nun rectángulo perfecto (que mesmo delimitarán cunha vasoira) como podemos observar na fotografía do lado.
Esta acción, que ocupará a maior parte do tempo do espectáculo, comeza xa antes de que os espectadores entren (ou iso se nos dá a entender), e enriba deste rectángulo terá lugar a acción posterior, ata que ao final recollan coidadosamente todas as serraduras.

Como xa o apuntamos, a obra ten unha natureza non verbal, característica salientable no posdramático, desenvolvéndose a obra en xestos e movementos sen aparente significado, como danzas mecánicas entre os dous corpos dos “actores”.
Mais se isto ocorre en determinados momentos, noutros, pola contra, os actores conversan directamente co público, rompendo a barreira (precisamente) do que define ao público como tal. Conversan sobre os pais dun dos actores, sobre a súa casa, a seguridade que envolve á súa casa e outras cousas, mesturando desta maneira algo aparentemente real con algo que ocorre enriba dun escenario, que se presupón ficticio, fundíndoo nun mesmo conxunto. Aínda que non queda claro, porque á interpelación da compañeira actriz sobre se iso que conta é realidade, o actor di: “Sí, es verdad… No… Y si no lo fuese, podría serlo…”
A obra non se desenvolve baixo ningunha coherencia narrativa, isto é non ten presentación, nó e desenlace coma a obra dramática tradicional, incluso poderiamos chegar a dicir que non existe nin un feito central da obra, senón que é un cúmulo de feitos desordenados que ao final (só ao final) teñen certa unión temática.É unha obra que ten unha forte expresividade que produce que todos os espectadores queden asombrados cos pequenos feitos e os grandes movementos dos actores, con pequenas pinceladas semánticas que chegan a construír o discurso en base ao que xira a obra.

CONCERTO BÍFIDO

Título: Concerto Bífido

Compañía: San&saN

Clasificación: Teatro adultos / Xestual
Data da estrea: 21/07/00
Duración: 1 hPúblico: Adulto
Autor: San & San

Dirección: San & San

Son: San&san

luminación: San&san

Vestiario: San&san
Elenco artístico / formación: Pablo Sánchez e Carlos Sante

Este espectáculo está incluído nesta relación dun xeito un tanto dubidoso, pero claramente provocador de debate, pois despois de pensar ata que punto chegaba o teatro posdramático e comparándoas con outras pezas decidín incluílo, pois a pesar de ser unha peza de clown (aínda que sobre un escenario) ten moitas das características do posdramático: fragmentariedade, non verbalidade, realidade compartida, etc.
Esta peza fálanos de SAN & SAN, que son presentadores e directores dun importantísimo concerto de música clásica que ía realizarse. Debido á non comparecencia da orquestra debido a un erro, eles mesmos terán que suplila.
Despois disto e en clave de humor xestual, farán dos seus corpos os seus instrumentos facendo deste espectáculo, aquilo que estamos acostumados a ver na rúa, pero agora enriba dun escenario, intentando facernos rir durante unha hora co seu particular e excéntrico Concerto bífido.

Debemos dicir que este espectáculo xa conta con certa antigüidade, pois foi o gañador do Festiclown 2000, o festival de clown de Galicia.
Se por unha banda parece ridículo considerar esta peza como posdramático, por outra non podemos esquecer, por exemplo, que o clown (o bufón) parte dunha serie de fragmentos interconectados autónomos (fragmentariedade), pero sen unha orde fixe e inamovible.
Cómpre dicir que a improvisación tamén xoga un papel moi importante e que neste tipo de espectáculos dáse unha verdadeira ruptura entre o público e os actores, pois aquel participa plenamente nas accións destes.
Esta é sen dúbida, das obras que aquí presentamos, a obra de menor calidade, ata agora, debido á súa pobreza argumental, ao seu desenvolvemento mediocre e á pouca atención que prestaron en conectar co público dunha maneira efectiva.
Non por iso, podemos descartar que este tipo de teatro xestual non comparta características propias do teatro posdramático, aínda que esta non sexa a mellor obra para poñer como exemplo.
Para rematar con este apartado, cumpriría facer mención ao circo contemporáneo como por exemplo O circo do sol, que baixo o meu punto e vista si é un exemplo claro de teatro posdramático, evidentemente influenciado pola tradición do circo europea. E é por isto polo que boto de menos neste blog non poder ter axuntado, por agora, ningunha obra deste tipo, aínda que se así fose non sería ningunha compañía galega, pois polo que eu sei, creo que non hai ningunha que faga este tipo de espectáculo.

ECO

Título: Eco
Compañía: Iván Marcos
Data da estrea: Venres 17 de abril de 2009
Duración: ?
Público: Adulto
Autor: Iván Marcos
Dirección: Iván Marcos
Escenografía: Iván Marcos
Son: Christian Wolz
Iluminación: Alberto Santos
Vestiario: ?
Elenco artístico / formación: Iván Marcos
Coprodución: Centro Dramático Galego
Asistentes dramatúrxicos: Jesús Barranco e Celso Jiménez

Esta obra dun só personaxe, dirixida e interpretada por Iván Marcos quérenos facer partícipes da exploración de “diferentes formas de percepción sensorial mediante unha linguaxe teatral de carácter interdisciplinar”.
Téntase explicar a obra como sons e entes liberados da superficie e cunha autonomía suficiente, relacionados cos momentos en que tomamos decisións sobre o que queremos ser como seres humanos. Exploración das formas de percibir, de establecer relacións entre as cousas e entre o corpo mesmo do actor, a súa voz e experiencias.

Destacable é que nesta peza, o único actor interpela ao público varias veces facendo unha pregunta persoal que xa non recordo, incluso chega a afirmar que se está aburrindo de estar esperando pola resposta. É isto un xesto de interpelación ao público, de intento de romper a barreira entre actor e público, tan prolífico no teatro contemporáneo, que ás veces non chega a pasar. Baixo o meu punto de vista, isto é unha falacia e un convencionalismo máis ao que ninguén responde, ao menos nunca asistín a ningunha obra en que o público contestase a estas interpelacións, polo que só me queda pensar que o público da península ibérica e da itálica son moi tímidos, ou que estas interpelacións no funcionan como deberían, ou non se quere que así funcionen realmente.
Igual que na maioría das obras que tratamos (agás As Dunas e Concerto bífido) a obra traballa co vídeo. Por unha banda, proxéctanse anacos de videocreación, e fragmentos moi destacables como os do programa un, dos, tres da TVE, cando o presentaba Míriam Díaz Aroca e onde o propio Iván Marcos, cando era neno, participaba no programa, incorporando á obra partes da realidade do mesmo actor que comparte entre comentarios daquel tempo co resto do público, e por último, en relación ao vídeo, incorpórase unha gravación cenital simultánea que se proxecta no fondo do escenario, como podemos ver na fotografía de enriba, combinando así a imaxe tridimensional coa bidimensional, o que ocorre tamén coa obra Wake Up de Nut teatro levada a cabo tamén neste salón teatro do CDG.

Se a imaxe ten importancia, nesta obra tamén o ten o son, das gravacións por exemplo, que é manipulado para que produza diferentes tipos de eco (como o nome da obra).
O lugar central da escena ocúpao unha plataforma xiratoria de forma redonda, que actúa como amplificador da imaxe (proxección) e do son (eco). Este elemento, típico do teatro kabuki, é sobre a cal se desenvolve case toda a obra como se fose un escaparate desde o que mostrar. É aquí onde o actor (que no dossier teiman en chamar(se) performer, cando creo que a idea de performance vai un pouco máis alá [ou máis acá] do guión) leva a cabo unha construción e deconstrución da súa identidade, “formulando preguntas sobre o proceso de formación de identidades diferenciadoras, sobre o momento no que a un ente se lle atribúen unhas características fundamentais que o diferencian do seu contorno”.
Por último, debemos dicir que non ten argumento definido e a obra desenvólvese en pequenos fragmentos incoherentes a primeira vista, sobre os cales os espectadores poden construír o discurso de maneira máis libre, chegando a mudar o concepto do significado único, o que fai tamén desta obra unha peza posdramática.